Tommaso Campanella, De sensu rerum, p. 113
Ex colore quoque patet. Si enim domum nigris pannis
undique
velatam intres, statim timiditas et languor suboritur; si rubris,
laetitia
et furor; si albis, claritas animi et simplicitas quaedam serena fit.
Ergo
idem de coloribus humanis talia significantibus intelligere licet.
Non
indigna est igitur isthaec ratio Physionomiae; sed interrogantes
hominem
quibus qualitatibus eius viscera praedita sint, et humores, et
excrementa,
ut de calore, frigiditate, siccitate, humiditate cerebri,
iecoris,
cordis, ventriculi, renum, inspicientesque simul capitis
formationem,
possumus non mediocriter divinare. At omnis discursus
pene
incertus. Experimentum vero repetitum tutius est. Magnus calor
in
visceribus ex cibis humidis educit spiritus crassos, copiosos ac
dissimilares
et impuros. Ex cibis vero solidis spiritus crassos tenuesque
simul
et fuliginosos. Blandus calor ex cibis humidis generat spiritus
crassos
lucidos purosque; ex solidis, primo tenues, deinde crassiusculos,
fere nihil
impuros. Spiritus puri similares lucidique ingenium
facile praebent, sensum
promptum, discursus certos, tenacesque; et
naturam Iusti amantem, clementem,
generosam, prudentem, ut Itali;
Spiritus tenues, impurique sagaces sensu sunt,
interrupti discursus, fraudulenti,
timidi, ostentantes audaciam, invidi, crudeles,
tegunt vitia,
ostentant virtutes, superioritate utuntur, ut Aegyptij et Hispani
non
omnes, nisi qui de Maurorum sanguine sunt. Crassi et impuri sunt
stulti
irrationales, modici discursus; quod primo apprehendunt, credunt
semper; arbitratu
proprio utuntur, sunt crudeles, audaces, feri,
apti armis palam, fraudibus et
simulationibus minime; huiusmodi
sunt Turcae, Mogori et Tartari; crassi et puri
pauci discursus, sed
clari et securi, apti legibus et mechanicis, Regimini et
Iustitiae, ut
Veneti, Aquitani, etc. Consulenda ergo est regionis conditio,
coelum
et insolationes, tellus, et eius dispositio. Naturaliter ergo dispositi
sumus
ad vitia et virtutes, sed Rationis consensus bonus, vel malus dat
illis
formam. Charitas divina meritum supernaturale humana, politicum
et morale.
Caput XXXII.
Num Anima mundi existat.
~ In superioribus sermonibus iam diximus, quidquid intra se
homo continet,
imitatione ab eo foras exprimi: ac operae
pretium esse philosophari ex actibus
exterioribus ad interiores;
et quoniam patet, totam domum ac civitatem
formari
instar corporis, nosque deforis edere operationes similes interioribus,